Leercultuur: wat een prachtig woord. Als antropoloog krijg ik direct beelden van gedragingen, rituelen en organisatievormen die we als mens kunnen scharen onder leercultuur. Maatschappelijk gezien is een vitale leercultuur noodzakelijk voor de opgaven die in de zorg spelen: van het versneld opleiden van meer mensen tot het ontwikkelen van professionals, naar een hele andere manier van werken.
In de dagelijkse zorgpraktijk is het een moeilijk te vatten begrip: is leercultuur dan iets voor een opleiding, voor docenten, van praktijkopleiders, van het werkveld, van studenten zelf, of juist hun team? Wie creëert de leercultuur, en belangrijker nog: kan je deze aanwakkeren?
Het bewustzijn dat leren vooral plaatsvindt tijdens het werk, heeft landelijk geleid tot prachtige initiatieven waarin studenten leren en werken combineren. Zo kunnen mensen direct hun eigen levenservaring en talenten inbrengen, terwijl ze het vak leren van ervaren professionals. Door deze gelijkwaardigheid ontstaat samen leren en een reflecterende manier van werken in het hele team.
Ook de diversiteit aan achtergronden van mensen die via deze ‘zijinstroom’-initiatieven worden opgeleid, brengt een schatkist vol met mogelijke leerervaringen. Waar mensen niet hetzelfde denken, voelen en kijken, moeten er vragen gesteld worden: een betere basis voor leren is er niet. De mensen die verzorgd worden, hun naasten, leidinggevenden, docenten, praktijkopleiders: zij maken allemaal deel uit van de leercultuur van een team.
In de praktijk is leren overal in verweven: in het werk zelf, maar ook in onze verwachtingen van elkaar, manieren van communiceren, in de waarde die we elkaar toedichten en in hoeverre we echt luisteren naar de ander. Je ziet leren terug in de veiligheid die ieder ervaart om fouten op te merken en hardop te kunnen delen met de ander.
Toch leidt deze andere manier van kijken bij deze initiatieven niet direct tot meer instroom en minder uitval. In de praktijk blijkt diversiteit een struikelblok voor de verbinding die mensen met elkaar voelen. De potentiële gelijkwaardigheid buigt om in ‘we doen het nou eenmaal zo’, waardoor nieuwsgierigheid afneemt en er minder vragen gesteld worden. Om alles is leren in de praktijk te stimuleren, hebben we alle inspiratie, uitwisseling en doorzettingsvermogen hard nodig.
Sabya van Elswijk, gastredacteur
