Synchroniciteit en meer van Pieter Sluis
Pieter Sluis stond als huisarts aan de wieg van de palliatieve zorg in ons land. Zijn boeken van Zorg om Zorg (2004) en Synchroniciteit (2023) inspireren mij steeds weer. Hij was onder andere initiatiefnemer van de Maia Zorgverklaring die in 1997 is uitgegeven.
De Zorgverklaring van Maia is ontstaan vanuit de behoefte om een alternatieve benadering van de dood te bieden, in plaats van de gebruikelijke aanpak waarbij de dood wordt gezien als een vijand die bestreden moet worden. Terwijl euthanasie draait om actief verzet en controle over het moment van overlijden, is de Zorgverklaring, als juridisch erkend middel, bedoeld om vertrouwen te bevorderen in een vredig natuurlijk overlijden. In 2005 werd ik op Pieters verzoek voorlichter voor de Maia Zorgverklaring en later ook voor andere vormen van wilsverklaringen.
Positieve Gezondheid van Machteld Huber
Machteld Huber is grondlegster van Positieve Gezondheid, een transformatie binnen de huidige gezondheidszorg, van ziektebenadering naar een holistische benadering. Het concept Positieve Gezondheid met de zes dimensies in het Spinnenweb is een mondiaal succes. Naast een gezondheidsvisie is Positieve Gezondheid een methode om je eigen gezondheid (volgens de brede definitie) in beeld te brengen. Door veranderingen aan te brengen in je leven, middels interventies of op eigen initiatief, zal het ‘spinnenweb’ veranderen van vorm. Het TOL-model dat ik zelf ontwikkeld heb en waarover ik vertel in het interview (zie artikel 'Leiderschap begint in jezelf'), sluit daar naadloos op aan. De vier dimensies Lichamelijk, Psychisch, Sociaal en Zingevend zijn altijd zoekend naar balans. Maar het kenmerkt ook de vertraging van de snelheid van de tol richting de eindigheid (het sterven).
Vingerafdruk van verdriet en meer van Manu Keirse
Ik heb het boek Vingerafdruk van verdriet van Manu Keirse altijd bij de hand. Wat mij betreft is dat verplichte kost voor professionals. Deze maand verschijnt het nieuwe boek van hem dat hij samen met Luuc Smit schrijft: Rouwen is liefde: 30 handvatten voor meer verbinding bij verlies en verdriet. Daarin schrijven ze over dat we vergeten zijn hoe we moeten rouwen, en dat heeft ons behoorlijk vervreemd van iets wat eigenlijk heel normaal is. Dat heeft zo zijn nadelige gevolgen gehad. Luuc Smit en Manu Keirse zijn rouwexperts en pleiten in dit boek enthousiast voor het opnieuw toestaan van rouw in ons leven.
De Sterveling van Fokke Obbema
Tot slot volg ik elke vrijdag in de Volkskrant de serie De Sterveling van Fokke Obbema, die de dood zelf in de ogen keek.