Boekbespreking
Niet-helpen voor hulpverleners.

Gratis

Op de achterkant van dit boek staat de tekst: ‘Hulpverleners zijn gewend om zich uit te sloven. Doorgaans zetten ze alles op alles om het voortouw te nemen, empathisch te zijn, oplossingen aan te dragen en stappenplannen te bedenken. In de praktijk blijken deze inspanningen maar al te vaak tevergeefs, en kan het zelfs gebeuren dat ze emotioneel opgebrand raken. Cliënten zijn namelijk eigenwijs, tegendraads, ongrijpbaar en meester in het uiten van hun weerstand tegen verandering.’
Jeffrey Wijnberg is al veertig jaar psycholoog en heeft een vernieuwende aanpak ontwikkeld waarbij de hulpverlener uit deze ‘strijd’ blijft door juist de cliënt aan het werk te zetten, een actieve methodiek van niet-helpen, een provocatieve stijl. Hij schrijft daarover in dit boek, waarbij het niet-helpen dus centraal staat!

Lachwekkend absurd

Het boek bestaat uit tien hoofdstukken waarbij je als lezer bij aanvang kunt denken: ‘Wat zijn dit voor een titels, is de auteur serieus?’ Zo heeft het eerste hoofdstuk de titel ‘Dat is geen probleem’, hoofdstuk 2 heet ‘Oplossingen weigeren’ en hoofdstuk 4 ‘Dommetje spelen’. Hoofdstuk 7 heeft zelfs de titel ‘Lachwekkend absurd’ en hoofdstuk 9 ‘Actief niet-helpen’. De inhoud van elk hoofdstuk illustreert de auteur met fragmenten van gesprekken die hij met zijn cliënten voert en de strip Sigmund van tekenaar Peter de Wit.
Vooral de gesprekken geven de lezer een beeld van wat deze provocatieve stijl van communiceren inhoudt. Tegelijkertijd oogt het te simpel, iets wat Wijnberg erkent. Hier gaat echter jarenlange ervaring aan vooraf en de aanpak is zeker wel op systematische wijze vormgegeven. Zo beschrijft Wijnberg in hoofdstuk 8 vijf specifieke interventies die je als hulpverlener kunt gebruiken om de provocatieve manier van het niet-helpen in te zetten.

Dat is geen probleem (hoofdstuk 1)

Een cliënt komt bij een hulpverlener met een probleem, dat is de basis voor de hulpverlenersrelatie. Wijnberg geeft de cliënt geen ruimte om uitgebreid te vertellen over het probleem, maar gaat eerst op zoek naar de geldigheid van het probleem. Dit doet hij door vragen te stellen als ‘Waarom is dat een probleem?’ en ‘Wat is daar nu mis mee?’
Bij een probleem hoort een oplossing, vaak wil de cliënt helemaal geen oplossing, maar slechts een luisterend oor. Of de cliënt wil helemaal niet veranderen ondanks dat hij of zij gecharmeerd is door de oplossing. Ook zijn vele problemen gerelateerd aan een levensfase. Zo zal je minder aan jezelf toekomen als je een jong gezin hebt, daarnaast werkt en een druk sociaal leven hebt. Dit is een gegeven.

‘Dus ik hoef het niet als probleem te zien?’
‘Mag wel, maar het heeft weinig zin; het is zoals het is, even doorbijten.’
‘Hmmmm, ik heb toch wel behoefte aan ‘me-time.’
‘Hoe wil je dat dan organiseren?’
‘Ja, goeie vraag… waarop ik geen antwoord heb.’
‘Nee, ik ook niet.’

Dommetje spelen (hoofdstuk 4)

Bij het dommetje spelen is de hulpverlener de onwetende, stuntelige gesprekspartner, zodat de cliënt zelf aan de slag gaat. Immers, als de cliënt zichzelf als de leek ervaart en alle verantwoordelijkheid overdraagt aan de deskundige hulpverlener, dan verwacht die cliënt ook alle antwoorden van die hulpverlener te krijgen. Wijnberg geeft in dit hoofdstuk aan op welke manier een hulpverlener dommetje kan spelen. Bijvoorbeeld bij het vaststellen van het probleem:

‘Wat is het probleem?’
‘Dat ik iets niet goed doe.’
‘En dat moet ik dan meteen begrijpen?’
‘Nou nee, maar mijn ex is steeds zo agressief, dus iets doe ik niet goed.’
‘Exen zijn meestal niet de gezelligste mensen, daar zijn het exen voor, dus wat bedoel je dan?’
‘Nou, het moet toch mogelijk zijn om normaal te communiceren?’
‘Normaal communiceren komt voor, maar waar heb jij dan een probleem mee?’
‘Ja, als ik dat wist.’
‘Als jij het al niet weet, dan tast ik helemaal in het duister.’

Onderwijsmateriaal?

Het boek is niet geschikt als onderwijsmateriaal voor de opleiding tot verzorgende en/of verpleegkundige (mbo en hbo). Het is immers geen leer- of praktijkboek. Het geeft de docent verpleegkunde wel een andere kijk op hulpverlening die hij of zij kan uitdragen in een les. De stukjes tekst van de gesprekken die plaatsvinden in de sessies die Wijnberg had met zijn cliënten zijn materiaal om studenten in de zorg kennis te laten maken met deze vorm van niet-hulpverlenen.
Nee, dus geen direct inzetbaar onderwijsmateriaal, maar het zet wel aan tot kritisch denken over hoe hulpverlening helemaal anders kan.

Boekinformatie

Titel: Niet-helpen voor hulpverleners. Waarom het leven al therapeutisch genoeg is
Auteur: Jeffrey Wijnberg
Uitgever: Uitgeverij Scriptum
ISBN: 9789463191876
Prijs: 16,99, 160 pagina’s