Vier recensies

Dit boekje over leercoaching is een vervolg op eerdere publicaties van de auteur voor mbo-studenten. Het door de auteur ontwikkelde concept ‘leercoaching’ is toegeschreven op de onderwijsleersituatie van het hbo. Doel van het boekje is om de leerprocessen effectiever te maken, zowel voor student als docent. Het boekje bevat een handleiding om studenten te begeleiden en een methodiek zodat de coach zich kan ontwikkelen tot kenniswerker. Per hoofdstuk worden didactische tips gegeven. De didactiek heeft betrekking op de wijze waarop het concept leercoaching in de onderwijsleersituatie wordt ingezet. Ook worden tips gegeven hoe je studenten hierbij het beste kunt begeleiden. Centraal in het concept van de auteur staan de leercyclus van Kolb en de vijf stappen tot reflectie van Korthagen. Het model van Korthagen is uitgangspunt voor de structuur op de cd-rom. Het boekje is zeer geschikt ter ondersteuning van didactische werkvormen die bij competentiegericht onderwijs worden gebruikt. Daarnaast biedt de inhoud van het boekje voldoende mogelijkheid om de zelfstandigheid van de student te bevorderen. Voor eerstejaars hbo-studenten een uitkomst! Ten slotte laat dit boekje zien dat competentiegericht onderwijs ook gestructureerd ontwikkeld kan worden.

Voor geïnteresseerden zie: www.leercoaching.nl

Henk Ritzen

Rond 700.000 mensen in Nederland hebben om wat voor reden dan ook een burn-out. Sommigen hebben een langdurige periode zo hard gewerkt dat zij hun werkgever hiervoor aansprakelijk stellen en een schadeclaim bij hem neerleggen. In januari 2007 kende de rechtbank voor het eerst een schadevergoeding toe aan een patiënt die zeven jaar geleden in de ziektewet belandde omdat zijn werkgever hem al jaren overbelastte. Meer rechtszaken worden in dit verband verwacht. De auteur Frank Schaper, zelfstandig gevestigd personal coach, schreef een ‘Eerste hulp boekje’ dat kan worden gebruikt ingeval van stress en vermoeidheid. In dit eerste hulp boekje beschrijft hij op toegankelijke wijze en aan de hand van 51 tips hoe je met je stress en de stressoren moet omgaan. De tips heeft hij verzameld in zijn praktijk als coach beproefd. De tips die hij geeft zijn zeer gevarieerd: soms uit de oude doos en dan weer verrassend nieuw en aangepast aan deze tijd. De lezer kan direct met de tips aan de slag! Dit boekje is zeer geschikt voor studenten, docenten en leidinggevenden die hun stress willen bestrijden. Een mooi geïllustreerde uitgave en zeer toegankelijk geschreven.

Karel van der Veen

Er is veel te doen rondom de invoering van competentiegericht onderwijs. De didactische aanpak zou weinig doordacht zijn en studenten weten niet wat van hen wordt verlangd. Studenten zouden hunkeren naar klassikaal onderwijs. Dit boek is geschreven voor docenten die onvoldoende creatief zijn om werkvormen te kiezen. Binnen alle werkvormen moeten studenten een actieve bijdrage leveren. De 130 werkvormen die de auteurs op een aantrekkelijke manier hebben geïnventariseerd passen allemaal binnen competentiegericht onderwijs. Uitgangspunt voor alle werkvormen is de leercyclus van Kolb: conceptualiseren, toepassen, ervaren en reflecteren. Het spreekt voor zich dat bij elke fase van Kolb andere werkvormen horen. De werkvormen hebben de auteurs ingedeeld in vijf soorten: ijsbrekers, spelvormen, discussievormen, werkopdrachten en docentgecentreerde werkvormen. Het dikke boek (483 pagina’s) is goed verzorgd en overzichtelijk geordend. Naast het boek wordt een overzichtskaart geleverd en een apart bakje met daarin 130 geplastificeerde kaartjes waarop (dubbelzijdig) iedere werkvorm wordt beschreven, de eisen waaraan de werkvorm moet voldoen en een samenvatting van de betreffende werkvorm.

Er zijn boekenkasten vol geschreven over gespreksvoering, communicatie, communicatieve methodieken en denkmodellen ter bevordering van een effectieve communicatie. Er zijn weinig boeken geschreven over communicatie in situaties die betrekking hebben op zingeving, levensvragen, spiritualiteit, religie en godsdienst. De auteur plaatst communicatie binnen deze perspectieven en beschrijft de noodzakelijke communicatieve vaardigheden die een hulpverlener bij het verlenen van geestelijke zorg nodig heeft. Dit boek is in het bijzonder ook geschreven voor hulpverleners die in een hospice werken. Voordat de auteur overgaat tot het beschrijven van de specifieke communicatieve vaardigheden wordt de lezer ingeleid in het specifieke werkterrein van de pastorale en geestelijke zorg. Vervolgens wordt ingegaan op levensvragen van patiënten die binnen verschillende domeinen in de zorg van belang zijn. Ten slotte worden de competenties beschreven die een ‘geestelijke verzorger’ nodig heeft. In het vierde hoofdstuk start de auteur met de beschrijving van de communicatieve vaardigheden. Centraal staat het hulpverlenende gesprek, dat natuurlijk in veel gezondheidszorg- en agogische opleidingen wordt behandeld. De auteur gebruikt veel voorbeelden en gaat met name in op de verbeelding in het gesprek (verhalen, metaforen, rituelen en symbolen). Centrale thema’s zijn wederkerigheid, overdracht en tegenoverdracht, machteloosheid, stiltes, weerstand, moraliseren, adviseren, gekleurde interventies, verslaafd zijn aan hulpverlenen. Het zijn situaties in de communicaties die een ondeskundige en communicatief niet vaardige hulpverlener tot wanhoop kunnen brengen. Belangrijk is hoofdstuk 8 over zogenaamde contingentie-ervaringen. Het betreft communicatie met personen die toevallig ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt, maar hiervan niet de impact begrijpen. Trauma’s, confrontatie met de dood, verwerkingsprocessen zijn hierbij de thema’s die er toe doen. Het laatste deel van dit boek levert een belangrijke bijdrage om cliënten bij existentiële vragen deskundig te begeleiden.

Henk Ritzen