Skypen bij stages
‘De belasting blijft gemiddeld als het goed is ongeveer hetzelfde. De tijdsindeling verandert wel, je zit minder aan het traditionele rooster vast. In startfases kost het vaak wel meer tijd, afhankelijk van het middel, tijdens de uitvoering minder. Bijvoorbeeld de inzet van skype voor een stagebezoek. Soms wil je echt even fysiek bij de student langs, dan kost dat veel tijd, zelfs als de student relatief dichtbij op stage zit. Met even skypen (tussendoor een gepland skype-spreekuur) ben je vaak veel minder tijd kwijt dan met een fysiek bezoek en/of ellenlange mailwisseling.’
Johan Korten, docent ICT, Embedded Systems en Zorgtechnologie, HAN
Angst voor het nieuwe? Of een nieuwe rol?
‘Deze stelling onderschrijf ik helemaal niet. Online onderwijs is niet anders dan “gewoon” onderwijs. Online zegt alleen iets over de manier waarop je het onderwijs aanbiedt, niets over de inhoud. Dit geldt ook bijvoorbeeld voor blended, digitaal of klassikaal onderwijs. Deed je als docent altijd al veel in je eigen tijd, dan zal dat bij online onderwijs niet anders worden. Liet je veel aan de student zelf over, dan doe je dat bij online onderwijs waarschijnlijk ook. De rol van de docent zal wel veranderen. Hij moet onderzoeken wat er digitaal wordt aangeboden en de kwaliteit daarvan bekijken. Daarbij geeft hij studenten de ruimte om zelf hun weg te vinden. Hij is meer coach en vraagbaak op de achtergrond. Hierbij moet hij zich kwetsbaar opstellen omdat studenten veelal meer digitale ervaring hebben dan hij. Het zal moeilijk zijn om niet meer de “alwetende” te zijn. Maar studenten stellen het op prijs om met de docent op ontdekkingstocht te gaan. Onderzoek doe je altijd samen en in een context. In de context van het vakgebied is de docent nog altijd de expert en kan hij zijn kennis overdragen, zij het op een geheel andere manier.’
Dr. Miriam Goes-Daniëls, onderwijswetenschapper en onderwijsontwikkelaar bij HBO-V van Zuyd Hogeschool
De docent zit ook in een leerproces
‘De docent hoeft niet meer tijd kwijt te zijn aan online onderwijs. Dat dit vaak wel zo is of wordt ervaren, komt omdat opleidingen geneigd zijn het oude te handhaven en daarnaast nieuwe online elementen toe te voegen. Maar als je onderwijs blended maakt, moet je keuzes maken: wat doe je als docent/opleiding wel en niet?
Ik snap dat het spannend is het oude los te laten. Een voorbeeld is virtual action learning: docenten lezen en becommentariëren daarbij geen producten van studenten meer (hoogstens incidenteel), maar geven feedback in de les en op andere manieren (door feedback van de student te valideren). De tijd die ze daarmee besparen, gaat dus zitten in andere (online) onderwijsactiviteiten. Natuurlijk is het wel zo dat het bij de start sowieso meer tijd kost, want als docent zit je ook in een leerproces en leren (en loslaten) kost nu eenmaal tijd. Maar zodra je er beter in wordt, zou het structureel niet meer tijd hoeven kosten. Minder tijd overigens ook niet: je gaat je tijd alleen deels anders besteden.’
Niels Maes, beleidsmedewerker Onderwijs & ICT, HAN
Geen bezuiniging, maar andere manier van werken
‘Je kunt “je eigen tijd” op twee manieren definiëren: 1) buiten je werktijden om, als je officieel vrij bent en 2) bovenop de uren die je krijgt voor een bepaalde taak (onbetaald overwerk).
Ik maak veel gebruik van blended learning in de vorm van flipped classroom. Het afgelopen jaar was ik als moderator betrokken bij een module waarbij het leren voor een deel binnen de leeromgeving plaatsvond. Dat betekende dat mijn collega’s en ik tot 23.30 ’s avonds met studenten contact hadden in forums en via whatsapp.
Als je passie voor je werk hebt, ben je daar altijd mee bezig, ook buiten werktijd. Dat sluit aan bij definitie 2. In het onderwijs krijg je voor een bepaalde taak een bepaald aantal uren. In de praktijk is het helaas zo dat het daadwerkelijke aantal gemaakte uren bij dit soort onderwijs een factor x meer is dan ervoor staat. Vaak zijn het pilots waarvan je de ervaringen rapporteert aan je leidinggevenden. In zowel definitie 1 als 2 liggen er een hoop gezondheidsrisico’s op de loer. Een positieve factor is de waardering van de studenten. Een negatieve factor is als de opleiding op basis van je rapportages niets verandert aan de urentabel en ervan uitgaat dat je met een minimale inzet een maximaal resultaat kunt bereiken. Frustrerend. Online leren moet niet gezien worden als een bezuiniging maar als een andere manier van werken.’
Frans Roovers, docent en icto-adviseur, Zuyd Hogeschool
Afspraken over terugkoppeling
‘Online onderwijs vraagt niet direct meer of minder tijd van de docent, maar om een flexibelere invulling van je tijd. De docent kan overal werken, wat juist tijdwinst oplevert. Nu wordt in de les veel tijd besteed aan kennisoverdracht die prima via bijvoorbeeld een flipped classroom kan. Hierdoor hoeft dezelfde informatie niet meerdere keren verteld te worden en houdt de docent meer tijd over voor interactie met studenten en om aandacht te besteden aan concepten waar studenten moeite mee hebben.
Online leren maakt gebruik van didactische werkvormen die een verbinding leggen met het werkveld. Hierbij is sprake van just in time leren: praktijkproblemen worden via samenwerkend leren geëxploreerd. Online onderwijs maakt het onderwijsaanbod flexibel: de student kan op elk moment studeren, op zijn eigen device. Dit hoeft niet te betekenen dat de docent ook op elk moment beschikbaar moet zijn. Studenten kunnen veel vraagstukken onderling oplossen door samenwerkend leren.
De docent spreekt met de studenten af wanneer terugkoppeling plaatsvindt. Om de tijd van docenten te bewaken is het belangrijk dat onderwijsinstellingen investeren in het ontwikkelen van curricula met bijpassende didactische werkvormen. Er mag niet vanuit worden gegaan dat docenten dit er gewoon even bij doen. Investeren in ontwikkeling zal renderen in efficiënt onderwijs voor zowel de docent als student.’
Nanda Verheul, docent en coördinator minor High Care Moeder en Kind (HAN)
Het gaat ook om cultuur
‘Uiteraard vinden er door gebruik van ICT en sociale media verschuivingen plaats in vorm en inhoud van onderwijsprogramma’s, hoewel vaak langzamer en selectiever dan de hypes ons doen geloven.
Maar dit zal niet opeens leiden tot meer of minder in de eigen tijd moeten doen van opleiders. Dat hangt namelijk vooral af van hoe die opleiders met hun tijd omgaan en welke keuzes ze daarbij maken. Mogelijk dat invulling van taken langzaamaan verandert. Misschien wat vaker een blog of digitaal hoorcollege en wat minder het anatomieboek doorlezen. Belangrijker dan meer of minder tijd is de noodzakelijke verandering in vaardigheden van die opleiders. Denk daarbij niet alleen aan de technische kant, maar vooral ook aan de cultuur: hoe ga je om met waarden en normen die kennelijk gelden bij gebruik van specifieke media?’
Robert Wagensveld, docent Verpleegkunde Amsterdam School of Health Professions, Domein Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam
Goede afspraken
‘”Eigen tijd” definieer ik als buiten kantooruren. Moeten is dwang. Ik denk niet dat opleiders onder dwang staan of moeten staan. Bij de ontwikkeling van online onderwijs hebben opleiders de touwtjes zelf in handen. Ze kunnen zelf beslissen hoe ze online onderwijs indelen. Ze maken zelf afspraken met studenten. Dit kan allemaal binnen kantooruren. Online onderwijs zie ik niet als alleen studeren met behulp van de computer, maar ook samen met medestudenten en opleiders. Daarbij is het belangrijk dat iedereen zichtbaar is, in de zin van feedback geven, online spreekuur inplannen, reageren op een discussieforum, etc. Communicatie is belangrijk, met duidelijke afspraken. Wanneer kan een student feedback verwachten, hoe en wanneer stelt een student een vraag in een online college? Met goede afspraken kan dit binnen kantooruren. Maar zijn al die afspraken nodig, met een diverse studentenpopulatie, internationalisering en een veranderende samenleving en arbeidsmarkt? De ene keer wel en de andere keer niet. Maatwerk is nodig. Niet elke student is hetzelfde, niet elke groep is dezelfde. De inhoud van onderwijs is ook divers. Online onderwijs valt of staat met duidelijkheid. Dat betekent dus toch afspraken maken, niet alleen met de student maar ook met de werkgever om flexibel te mogen werken. Online onderwijs kan dan in werktijd plaatsvinden en dus ook buiten kantooruren.’
Dr. Nynke de Jong, blended learning expert, Maastricht University
REAGEER!
DE STELLING VOOR DE VOLGENDE OENG:
‘Het aanbod van cursussen voor ervaren zorgprofessionals is te veel one-size-fits-all.’
Toelichting: continue professionele ontwikkeling is voor alle zorgprofessionals belangrijk. Ervaren verpleegkundigen, die al de nodige scholingen hebben doorlopen, melden dat er voor hun gevoel weinig nieuws meer is. Zij willen maatwerk, passend bij hun behoefte. Zie het onderzoeksartikel over een leven lang leren op pagina 28.
Stuur uw bijdrage van maximaal 250 woorden uiterlijk 15 februari naar redactie@onderwijsengezondheidszorg.nl. De redactie houdt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren.