BOEKBESPREKING
Ruimte in regels
een flexibel mbo-aanbod voor leven lang ontwikkelen

In dit boekje, uitgegeven door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en samengesteld met andere partijen, kun je op zoek naar de ruimte in de regels in het mbo. Deze uitgave uit 2020 is specifiek voor het volwassen onderwijs in het kader van LLO (leven lang ontwikkelen). Met volwassenen worden de mensen bedoeld die niet aan het fulltime onderwijs deelnemen, maar al werk hebben of op zoek zijn naar werk.

Aanleiding

In het mbo zijn er steeds meer onderwijsinstellingen die opleidingen aanbieden voor werkenden en werkzoekenden. Voor al die onderwijsontwikkelaars die zich bezighouden met het ontwerpen van onderwijs op maat, is dit boekje handig. Het geeft in klare taal de ruimte aan die er binnen de bestaande regels en richtlijnen is.

Leeswijzer

De opbouw bestaat uit een soort FAQ (frequently asked questions). Over het algemeen is de tekst van toepassing voor het bekostigde en niet-bekostigde onderwijs, beroepsopleidend (bol), beroepsbegeleidend (bbl) onderwijs en de derde leerweg. In deze recensie staan per hoofdstuk enkele vragen centraal.

Maatwerk bij de bol en de bbl

Op de vraag of een mbo-instelling kan afwijken van de urennorm voor mensen met relevante leer- en werkervaring, is het antwoord positief. Als de basis een nominale opleiding met het wettelijk minimumaantal onderwijsuren is, dan kan een student sneller door het onderwijsprogramma. De student moet wel al de nodige leer- en werkervaring hebben of in staat zijn vaardigheden snel op te pakken. Onderbouwing moet per individu en het vraagt een aanpassing in de onderwijs- en praktijkovereenkomst. Een variant is dat voor een groep studenten een verkorte opleiding aangeboden wordt. Ook deze verkorting wordt onderbouwd op grond van een bestaand nominaal traject en een van de voorwaarden is dat een student altijd kan terugvallen op dat reguliere programma.

Onderwijs in de derde leerweg

‘Zijn bij de derde leerweg de voorschriften voor toelatingsrecht en bindend studieadvies van toepassing?’
Nee, de derde leerweg is een vorm van niet-bekostigd onderwijs en daarom gelden die voorschriften niet. En ook de bekwaamheidseisen voor de docenten en instructeurs zijn niet verplicht, zoals wel bij bekostigd onderwijs. Voorwaarde is dat de instelling zorg draagt dat het onderwijs en het onderwijs en de examinering van goede kwaliteit zijn.

Examinering

Een van de vragen gaat over het waarderen van leer- en werkervaring bij de beroepsgerichte examinering. Een student kan vrijstelling krijgen van examens op basis van werkervaring. Indien voldoende omvangrijk, recent en voldoende relevant. De examencommissie beoordeelt deze bewijsstukken; kan de student aantonen dat hij/zij kerntaken en werkprocessen beheerst, dan is vrijstelling voor een examen mogelijk. Een bewijsstuk is bijvoorbeeld een ervaringscertificaat. Vrijstelling op basis van leerervaringen wordt verleend als de student aantoont dat hij/zij een opleiding heeft gevolgd die qua niveau en inhoud aansluit op het kwalificatiedossier. Een voorbeeld van een bewijsstuk hierbij is een branchecertificaat.

Certificaten en verklaringen

‘Wat is het verschil is tussen een mbo-certificaat en een branchecertificaat?’ Een mbo-certificaat wordt uitgegeven door de examencommissie van een onderwijsinstelling die een mbo-opleiding verzorgt. Een branchecertificaat wordt verstrekt door een brancheorganisatie en valt niet onder de verantwoording van OCW. De branche bepaalt de inhoud van het certificaat. Een mbo-certificaat is een bewijs dat een student een door OCW vastgesteld onderdeel van een mbo-opleiding heeft gevolgd en behaald.

Financiering

‘Welke kosten moet een bekostigde mbo-instelling in rekening brengen voor een opleiding in de derde leerweg?’ In het antwoord gaat het over de integrale kostprijs: het totaal van alle kosten die de onderwijsinstelling maakt om op te leiden. Het zijn publieke middelen die de bekostigde instelling investeert in de derde leerweg. De kosten worden betaald door de student en/of de werkgever. De wettelijk erkende mbo-instelling is wel vrijgesteld van btw bij uitvoeren van een niet-bekostigde opleiding.

Tot slot

Het boekje beantwoordt geen vragen rondom de ruimte in de Wet BIG. De mbo-verpleegkundige opleiding heeft ook met een urennorm te maken, vastgesteld in de BIG. Informatie over de Wet BIG in relatie tot de mbo-verpleegkundige opleiding staat in de onlangs verschenen publicatie van de MBO Raad: ‘Verantwoordingsdocument urennorm WEB en Europese opleidingseisen opleiding mbo-verpleegkundige’, te downloaden op de website van de MBO Raad.