Wat doet een ervaringsdeskundige?
Jessica: ‘Getrainde ervaringsdeskundigen zetten hun ervaringen in voor anderen, zodat zij ervan kunnen leren. Je deelt je verhaal om anderen te inspireren en kennis over te dragen.’
José: ‘In de zomer van 2016 startte bij Amerpoort een project, Samen Sterk, waarin vijf mensen met een verstandelijke beperking geschoold zijn tot ervaringsdeskundige. Bijzonder was dat er tegelijkertijd vijf coaches van ervaringsdeskundigen zijn opgeleid: medewerkers van Amerpoort.’
Wie verzorgden de training?
José: ‘Een coach en een ervaringsdeskundige van LFB, de landelijke belangenvereniging voor en door mensen met een verstandelijke beperking. Om mee te kunnen doen, moesten medewerkers en cliënten solliciteren.’
Jessica: ‘Zelf heb ik een lichte verstandelijke beperking. In mijn sollicitatiegesprek benadrukte ik dat ik het belangrijk vind om anderen met mijn verhaal te helpen. Ik werd aangenomen en nam deel aan de tweede trainingsgroep in februari 2017. Er zijn nu dertien ervaringsdeskundigen en vijf coaches opgeleid.’
Hoe zag de training eruit?
Jessica: ‘We kwamen tien keer bijeen van 16.30 tot 20.00 uur. Ik zat in een fijne groep: iedereen was open en durfde persoonlijke verhalen te delen. Daarnaast hadden we huiswerkopdrachten. Je moest bijvoorbeeld een presentatie voorbereiden.’
José: ‘Deze training gaat over persoonlijke groei, presenteren, communiceren en samenwerken. De aankomende coaches en ervaringsdeskundigen deden veel dezelfde opdrachten, soms ook samen, bijvoorbeeld een pitch houden.’
Jessica: ‘Nog steeds komen de deelnemers wekelijks drie uur bij elkaar om van elkaar te leren. Zelf kan ik daar vanwege mijn baan niet bij zijn, maar gelukkig is er ook een groepsapp om ervaringen uit te wisselen.’
Wat hebben jullie van de training opgestoken?
Jessica: ‘Ik kreeg meer oog voor mijn mogelijkheden en besefte dat ik een ander echt kan helpen met mijn ervaringen. Vroeger dacht ik dat mijn eigen verhaal niet interessant was.’
José: ‘Mijn presentatievaardigheden zijn verbeterd en ik heb nieuwe werkvormen geleerd. Bovendien ben ik me er bewuster van hoe belangrijk het is om stil te staan bij individuele verhalen en niet te snel dingen voor een ander in te vullen.’
Hoe en waar worden ervaringsdeskundigen en coaches ingezet?
José: ‘Op veel verschillende manieren en plekken, binnen en buiten Amerpoort. Zo was een groepje aanwezig bij de introductie van nieuwe medewerkers van Amerpoort en op een werkconferentie voor cliënten. Ook spraken ervaringsdeskundigen en coaches al met rechters, advocaten, ziektekostenverzekeraars, personeelsleden van andere zorginstellingen, scholen. Bovendien worden ze betrokken bij een lesopzet voor stervensbegeleiders. Iedereen kan ons inhuren! We bekijken per aanvraag wie tijd heeft en er geschikt voor is.’
Onlangs gaven jullie voorlichting op een vso-school. Hoe hebben jullie je voorbereid?
Jessica: ‘Twee coaches en twee ervaringsdeskundigen brainstormden over de aanpak: wie doet wat? Welke presentatievormen passen bij de doelgroep? Daarna gingen coach en ervaringsdeskundige in duo’s aan de slag om hun eigen onderdeel voor te bereiden.’
José: ‘Als coaches keken we vooral goed naar de vraag van de schoolorganisatie. Die wilde leerlingen informeren over het traject na school. Welke inhoudelijke inbreng van de ervaringsdeskundigen was in dat verband relevant?’
Hoe verliep de voorlichting?
Jessica: ‘Het was spannend en leuk! Eerst inventariseerden we de wensen van de leerlingen: wat wilden zij gaan doen na school? Daarna interviewde José mij: ik vertelde over mijn ervaringen met opleidingen. Vervolgens hield ervaringsdeskundige Miranda een powerpointpresentatie. Onze boodschap was dat het belangrijk is om je te blijven ontwikkelen na je schooltijd. Leerlingen reageerden enthousiast en stelden veel vragen.’
Jullie gaan ook samenwerken met het beroepsonderwijs?
Jessica: ‘Met twee docenten van welzijnsopleidingen van de Hogeschool Utrecht gaan we een lesprogramma maken over alledaagse problemen waar mensen met een lichte verstandelijke beperking tegenaan kunnen lopen. Studenten, ervaringsdeskundigen en coaches zullen daar samen in de les oplossingen voor zoeken. Ook willen we ervaringsdeskundigen gaan inzetten bij de afdeling Zorg & Welzijn van ROC Amersfoort, een school waarmee we al samenwerken.’
Waarom is het voor het zorgonderwijs belangrijk om ervaringsdeskundigen uit te nodigen?
Jessica: ‘Om studenten een realistischer beeld te geven. Een levensverhaal vertelt meer dan alleen theorie uit een boekje. Boeken beschrijven altijd een soort gemiddelde.’
José: ‘Ieder mens is anders. Je kunt dus niet iedereen hetzelfde begeleiden. Kenmerken van een ziekte of aandoening uiten zich niet altijd op dezelfde manier en hebben niet voor iedereen dezelfde consequenties. Door verhalen van diverse ervaringsdeskundigen – bijvoorbeeld ook mensen met een psychiatrische of lichamelijke beperking – gaan aankomende zorgverleners dat meer beseffen. Hopelijk zullen ze hun aanpak daardoor beter op het individu afstemmen.’
Wat gaan jullie doen om meer voet aan de grond te krijgen in het onderwijs?
José: ‘Binnen Amerpoort ons gezicht nog duidelijker laten zien, bijvoorbeeld via presentaties. Via onze afdeling personeelszaken – die veel contacten heeft met scholen – hoop ik met enthousiaste docenten in aanraking te komen. Ik zou graag samen een lesprogramma maken over vooroordelen die leven rondom mensen met een beperking. Door studenten en ervaringsdeskundigen met elkaar in contact te brengen, kun je die onderuit halen.’
Jessica: ‘Het is beter om mét elkaar te praten dan over elkaar.’
OPROEP
Willen u en uw collega ook een keer in De Ontmoeting? Mail naar redactie@onderwijsengezondheidszorg.nl met suggesties voor thema’s die u zou willen bespreken.