Waarom zou je een artikel schrijven?
Schrijven is een uitdaging: het kost tijd en inspanning om een artikel te schrijven. Waarom zou je die moeite nemen? Publiceren heeft verschillende voordelen, zowel voor het vakgebied, je werkgever als jezelf. (De Groot et al., 2007; Pershing & Gresham, 2014). Allereerst draagt het bij aan het ontwikkelen en verspreiden van kennis. Om de zorg en het onderwijs daarin op een hoger plan te brengen, is het belangrijk dat we kennis delen zodat we van elkaar kunnen leren en verder kunnen bouwen op elkaars ervaringen. Ten tweede is het goed voor het aanzien van de organisatie waar je werkt of studeert. Ten slotte heeft publiceren voordelen voor jezelf. Zo vormt schrijven een belangrijke leerervaring: je leert je gedachten en ideeën gestructureerd onder woorden te brengen. Door te publiceren bouw je aan je curriculum vitae en laat je zien waar je goed in bent. Ook kan het voldoening geven om een artikel geschreven te hebben dat anderen bruikbaar vinden voor hun werk.
Gestructureerd schrijven in acht stappen
Het schrijven van een artikel bestaat uit veel verschillende activiteiten, zoals nadenken over de inhoud, goede kopjes bedenken, spelling corrigeren en de structuur van de tekst aanpassen. Schrijven is hierdoor complex, maar wordt minder moeilijk als je het stapsgewijs aanpakt, waarbij je je steeds concentreert op één activiteit zonder je te laten afleiden door de andere activiteiten (De Jong, 2010; Louter, z.d.). Hoewel iedere schrijver zijn eigen schrijfstijl zal ontwikkelen, zijn er in het schrijfproces grofweg drie fasen te onderscheiden: de voorbereiding (stap 1-5), het schrijven (stap 6) en het reviseren (stap 7 en 8).
Stap 1. Stel vast waarover je wilt schrijven, voor wie en waarom
Je hebt besloten dat je een artikel wilt publiceren. Stel jezelf nu eerst de volgende vragen en schrijf je antwoorden op. Waarover wil je het artikel schrijven? Ga na of het onderwerp interessant genoeg is voor anderen (De Groot et al., 2007). Kan de doelgroep iets met jouw beschrijving van een project of zijn de lessons learned nauwelijks bruikbaar buiten jouw werkomgeving? Is de kwaliteit van je onderzoek goed genoeg om te publiceren? Als je tot de conclusie komt dat je onderwerp de moeite waard is, stel dan vast wat je met het artikel wilt bereiken. Wil je de lezer informeren, overtuigen of handvatten bieden om zelf aan de slag te kunnen gaan. Ten slotte, ga na wie je doelgroep is. Voor wie wil je het artikel schrijven? Verplaats je in de doelgroep: wat is hun voorkennis, wat vinden zij belangrijk, wat zouden zij willen lezen en welke schrijfstijl past het best bij hen? Probeer als je deze vragen hebt beantwoord, in een paar zinnen te vertellen wat de inhoud van het artikel moet zijn.
Stap 2. Selecteer een tijdschrift
Ga na wat het meest passende tijdschrift is om jouw artikel in te publiceren. Wil je dat (praktijk)opleiders jouw artikel lezen, dan kies je voor een ander tijdschrift dan wanneer je zorgprofessionals of wetenschappers op het oog hebt. Wees vanaf het begin helder over het lezerspubliek dat je voor ogen hebt en kies daar het tijdschrift bij (Wiley, 2014). Naderhand een artikel aanpassen aan tijdschrift en lezerspubliek kost je veel meer werk!
Stel, je schrijft een artikel over jouw onderzoek naar het leerklimaat in zorginstellingen. Wil je onderzoekers informeren, dan ligt een wetenschappelijk artikel in een (internationaal) wetenschappelijk tijdschrift als Nurse Education Today voor de hand. Wil je zorgprofessionals of opleiders informeren, dan liggen vaktijdschriften die ook wetenschappelijke resultaten publiceren meer voor de hand, zoals TvZ (zorgprofessionals) of OenG (opleiders). In deze tijdschriften hebben onderzoeksartikelen vaak een eenvoudiger format zodat ze ook voor niet-onderzoekers leesbaar zijn.
Stap 3. Bepaal het type artikel
Er zijn verschillende typen artikelen, zoals literatuur review, onderzoeksartikel, ingezonden brief, casuïstiekbespreking en opinieartikel. Houd er rekening mee dat ieder tijdschrift zijn eigen rubrieken heeft en sommige type artikelen niet zal accepteren. De opbouw van deze artikelen verschilt. Onderzoeksartikelen hebben een vrij vaste structuur (zie tabel 1), bij andere type artikelen ligt dit soms minder vast. Kijk in het tijdschrift hoe het type artikel dat jij wilt schrijven, is opgebouwd.
| Titel Kies voor een aansprekende, korte titel die duidelijk maakt waar het artikel over gaat. Gebruik eventueel een onderof boventitel |
| Samenvatting De meeste tijdschriften willen een korte samenvatting van het artikel. Check de auteursrichtlijnen voor de structuur en toegestane lengte. De titel en samenvatting vormen cruciale onderdelen van het artikel, op basis hiervan besluiten veel lezers of zij verder lezen. |
| Inleiding In de introductie geef je aan waarom jouw studie nodig is. Je identificeert een praktijk of wetenschappelijk probleem. Je beschrijft wat er al bekend is en onderbouwt dit met een literatuurstudie. Je beschrijft het doel van het onderzoek, de onderzoeksvraag en vermeldt kort welke onderzoekaanpak is gekozen. |
| Methoden Hierin beschrijf je hoe je het onderzoek hebt uitgevoerd. Beschrijf onder meer het type onderzoek, de onderzoeksmethode, de deelnemers (aantallen, demografische gegevens etc.) en de methode van analyse (bijvoorbeeld statistische methoden). In wetenschappelijke tijdschriften is de methodesectie een van de belangrijkste onderdelen en dient zodanig geschreven te worden dat anderen in principe het onderzoek kunnen herhalen. In meer populaire vakbladen, zoals OenG, is de methodesectie vaak beknopter. De lezer moet op basis van de methodesectie kunnen nagaan wat de kwaliteit van het onderzoek is, maar uitgebreide details over de onderzoeksmethoden en analyse blijven achterwege. |
| Resultaten De resultaten vormen de kern van je studie. Lezers zullen niet alleen willen weten of je een kwalitatief goede studie hebt gedaan, maar bovenal wat je hebt gevonden. Beschrijf hier alle bevindingen op compacte en heldere wijze, maar interpreteer ze nog niet, dat doe je in de discussie. Voor een overzichtelijke presentatie van de resultaten kun je tabellen, figuren en afbeeldingen gebruiken. Verwijs vanuit de tekst naar alle tabellen en illustraties en check de auteursinstructies voor vormvereisten. |
| Discussie Hier analyseer je de bevindingen en beschrijf je hoe deze zich verhouden tot bestaande kennis. Je zet de resultaten af tegen bestaande literatuur. Je bespreekt de sterktes, zwaktes en beperkingen van het onderzoek. Je sluit af met realistische conclusies, beschrijft welke implicaties het onderzoek heeft voor de zorg en/of het onderwijs en doet aanbevelingen voor vervolgonderzoek. |
| Literatuurlijst De referenties moeten foutloos zijn en conform de auteursrichtlijnen. Zorg dat artikelen waar je in de tekst naar verwijst in de literatuurlijst zijn opgenomen. En andersom: neem geen referenties op in de literatuurlijst waar je in de tekst niet naar verwijst. Wees hierin heel zorgvuldig. Zowel reviewers als lezers raken geïrriteerd van slordige verwijzingen en zij doen afbreuk aan je geloofwaardigheid. Software programma’s, zoals Mendeley (gratis), Refworks of Endnote, zijn heel handig bij het maken van een literatuurlijst. |
Stap 4. Lees de auteursinstructies
Als je een tijdschrift hebt gekozen, lees dan de auteursinstructies. OenG bijvoorbeeld kent, zoals veel tijdschriften, algemene auteursinstructies die voor alle artikelen gelden en aanvullende instructies voor de verschillende rubrieken. Deze zijn te vinden op de website, onder colofon/voor auteurs. Houd je aan de auteursinstructies!
Raadzaam is ook om het tijdschrift te leren kennen. Door een aantal eerdere nummers te lezen, krijg je een goed beeld van de discussies die gevoerd worden in het blad. Je kan nagaan of jouw artikel hier binnen past of een vreemde eend in de bijt is. Ook geeft het inzicht in de gehanteerde schrijfstijl en de wijze waarop het lezerspubliek wordt aangesproken.
Stap 5. Maak een ontwerp voor je artikel
In deze stap structureer je wat je wilt beschrijven. Ga na wat de belangrijkste punten zijn die je wilt beschrijven, passend bij jouw onderwerp en de behoeften van de doelgroep, en schrijf deze op (Pershing & Gresham, 2014). Rubriceer deze punten in hoofden subkoppen en bepaal de volgorde. Maak als het ware een inhoudsopgave. Geef vervolgens bij iedere kop meer gedetailleerde informatie en dingen die je daar wilt beschrijven. Kijk ook goed naar de samenhang tussen de verschillende onderdelen. Zo ontstaan er blokken met inhoud en zie je hoe je je betoog wilt opbouwen.
Stap 6. Schrijf het artikel
Na al deze voorbereidende stappen kan het ‘echte’ schrijven beginnen. Het is raadzaam om eerst te schrijven zonder te veel te letten op spelfouten, layout, zinsopbouw etc., zodat je je volledig kan concentreren op wat je wilt schrijven: het zogenoemde doorschrijven (De Jong, 2010; Louter, z.d.). Je geeft nadere uitwerking aan de onderdelen die je in stap 5 hebt onderscheiden en zorgt dat al je gedachten en ideeën op papier komen.
Stap 7. Reviseer de tekst
Je hebt nu heel wat materiaal geschreven, dat je in deze stap gaat reviseren en redigeren. Hierbij bekijk je de tekst op verschillende niveaus (De Jong, 2010; Louter, z.d.). Je kijkt eerst naar inhoud:staat er genoeg in of te veel, en klopt het? Vervolgens kijk je naar de structuur: is het een logisch opgebouwd verhaal, missen er geen stappen in de redenatie of sla je te veel zijwegen in? Je kijkt naar alineaniveau: bevat iedere alinea één kernzin die de hoofdgedachte van de alinea bevat, zijn de alinea’s niet te lang en bevatten ze samenhangende zinnen? Kijk ook op zinsniveau: zijn de zinnen niet te lang, actief geschreven en prettig leesbaar? En ten slotte check de layout en de spelling. Gebruik ook de spellingscontrole! Laat de tekst een paar dagen rusten en lees het daarna nog eens, bij voorkeur hardop zodat je hoort waar het hapert.
Stap 8. Laat je artikel lezen
Als je het artikel met meerdere mensen schrijft, dan zijn je co-auteurs ook verantwoordelijk voor de inhoud. Dus vraag hen tussentijds om feedback en dien het artikel pas in als zij instemmen met de inhoud. Sommige tijdschriften vereisen dat de co-auteurs een verklaring voor akkoord ondertekenen.
Laat je artikel ook lezen door mensen die niet betrokken zijn als auteur. Zoek iemand die deel uitmaakt van de doelgroep waar je voor schrijft. En heb je geen ervaren schrijvers als coauteur, zoek dan ook iemand die vaker heeft gepubliceerd. Vraag hen om kritische en eerlijke feedback. Zij kunnen je wijzen op zaken die voor jou en je co-auteurs inmiddels blinde vlekken zijn geworden. Realiseer je dat je door dit hele proces, waarbij je heen weer springt tussen de verschillende stappen, vaak meerdere versies moet schrijven voor je een definitieve versie hebt. Check ten slotte nogmaals of je aan alle auteursinstructies hebt voldaan en dien het artikel met een aanbiedingsbrief of -mail in.
Je hebt je artikel ingestuurd, en dan?
De meeste tijdschriften sturen een bevestiging van ontvangst, waarna je artikel door een of meerdere vakexperts beoordeeld zal worden. Dit heet peer review. Bij OenG bijvoorbeeld wordt een artikel door minimaal twee redactieleden gereviewed. Dit reviewproces zal bij ieder tijdschrift anders verlopen en kan een paar weken tot zelfs wel een paar maanden duren. Dit reviewen heeft tot doel de kwaliteit van de te publiceren artikelen te bewaken en om de auteur(s) te adviseren over hoe het artikel verbeterd kan worden. Na het indienen van je artikel kan je verschillende reacties terug krijgen:
- Het artikel is geaccepteerd in de vorm zoals het is ingediend. Houd er rekening mee dat het bij de meeste tijdschriften zeer uitzonderlijk is dat een artikel direct wordt geaccepteerd.
- Je wordt uitgenodigd om het artikel te herzien – met kleine of grote wijzigingen – en opnieuw in te dienen. Soms kan het moeilijk zijn om niet geïrriteerd te raken van de feedback die je krijgt. Bedenk echter dat de reviewers geen feedback geven om je dwars te zitten, maar dat zij proberen jou te helpen met de beste intenties. Ze hebben hun (vrije) tijd en expertise ingezet om jou aanwijzingen te geven om een goed artikel te schrijven. Realiseer je dat zelfs de meest doorgewinterde schrijvers feedback krijgen op hun artikelen en dat de kwaliteit van artikelen sterk verbetert door feedback van peers. Neem de feedback goed door en verwerk de opmerkingen in een nieuwe versie. Mochten er opmerkingen bij zitten waar je het niet mee eens bent, licht dit dan toe in een begeleidende brief. Realiseer je dat een verzoek voor herziening bij grote wijzigingen nog niet betekent dat het artikel is geaccepteerd. Na herziening kan het artikel geaccepteerd of alsnog afgewezen worden als de feedback onvoldoende is verwerkt. Ook is mogelijk dat om een derde versie van het artikel wordt gevraagd.
- Het artikel wordt afgewezen. Laat je hierdoor niet direct uit het veld slaan: deze afwijzing kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het zijn dat het tijdschrift meer artikelen ontvangt dan het kan plaatsen. Ook kan de kwaliteit van het artikel te laag zijn, het mist een duidelijke boodschap of past qua inhoud niet bij het tijdschrift. Als je artikel is afgewezen, kan je overwegen om het ergens anders in te dienen. Dit vereist vaak wel een aanpassing van het artikel, zodat het past bij de doelgroep en het doel van het tijdschrift en overeenkomt met de bijbehorende auteursrichtlijnen. Het is raadzaam om de commentaren van de reviewers te verwerken, zodat de kwaliteit van je artikel verbetert.
Nadat het is geaccepteerd
Je hebt je doel behaald en het artikel is geaccepteerd. Van harte gefeliciteerd! Je inspanningen worden beloond. Afhankelijk van het tijdschrift kan het zijn dat een (eind)redacteur het artikel nog redigeert. Lees kritisch deze versie en bekijk eventuele wijzigingen. Als je vervolgens een proefdruk ontvangt, is dit het laatste moment waarop je nog kan checken of alles klopt (Shidham et al., 2012). Kijk hierbij ook goed naar eventuele afbeeldingen, tabellen etc.
Tot slot
De gezondheidszorg en het onderwijs zijn er bij gebaat dat we van elkaars ervaringen en expertise kunnen leren. Het is belangrijk dat ook onervaren auteurs hun kennis en ervaringen delen. Hoe uitdagend ook, met de aanpak en tips in dit artikel is het voor beginnende schrijvers mogelijk om een goed artikel te schrijven. Pak je pen/computer en begin!
NB. In afstemming met de redactie wijkt dit artikel af van de auteursrichtlijnen voor de rubriek Leerpraktijk