Leren integreren in de dagelijkse zorg

‘Ja, maar niet om een specifiek systeem te leren kennen, want morgen is er weer een ander systeem. De huidige studenten hebben genoeg basisvaardigheden op het gebied van ICT. Uit een recente peiling onder hbo-v-studenten (n = 1.451) bleek dat 99,5 procent gebruikmaakt van een smartphone. Als je een smartphone kunt bedienen, kun je ook een EPD bedienen. Dat wil echter niet zeggen dat ze het leuk vinden en weten hoe ze een EPD kunnen inzetten in hun toekomstige baan. Studenten zullen moeten leren hoe zij ICT als een ‘normaal’ middel kunnen inzetten in de zorg. Want het integreren van ICTmiddelen (zoals een EPD) in de dagelijkse zorg is moeilijk, blijkt uit de literatuur en praktijk. Bij een EPD is het goed als studenten leren voor welke patiënt/situatie zij dit middel kunnen inzetten, voor welke informatieuitwisseling het geschikt is, hoe het zit met weten regelgeving, maar ook hoe zij patiënten met weinig digitale vaardigheden kunnen ondersteunen hiermee. Wanneer studenten aan de slag gaan met dit soort vragen is het handig om als opleiding een EPD als voorbeeld ter beschikking te hebben. Het kunnen inzetten van een EPD en het integreren van e-Health zijn essentiële competenties voor verpleegkundigen bleek uit onze studie Competencies required for nursing telehealth activities. Dus ja, studenten moeten kunnen oefenen met een EPD, maar met een nadruk op het effectief leren communiceren en het uitwisselen van informatie. Het EPD is een middel dat hieraan kan bijdragen.’
Thijs van Houwelingen, docent Verpleegkunde bij Hogeschool Utrecht en promovendus bij het Lectoraat Vraaggestuurde Zorg

Ruimte om te oefenen

‘Ik ben het met deze stelling eens. Hoewel de vorm van het EPD per instelling kan verschillen, komt de inhoud vaak wel overeen. Door studenten binnenschools met een EPD te laten werken, is de overstap naar een EPD in het werkveld minder groot. Bovendien is er dan de ruimte om in alle rust en binnen een realistische leeromgeving te werken aan bijvoorbeeld de formulering die studenten kiezen bij hun verslaglegging. Zo wordt goede onderlinge communicatie en daarmee verbetering van patiëntveiligheid al vanaf de opleiding geborgd.’
Anique Baten, fellow acute geneeskunde, promovenda medisch onderwijs, docent BMH

Stimuleren van klinisch redeneren

‘In de opleiding Verpleegkunde bij de HAN leren studenten werken met een relatief simpel didactisch EPD, speciaal ontworpen voor onderwijs. Dit EPD bevat beperkt medische gegevens en vooral verpleegkundige informatie die door studenten, naar aanleiding van een gesprek met een simulatiepatiënt, wordt ingevoerd. Het EPD wordt vooral gebruikt om het klinisch redeneren van verpleegkundigen te stimuleren. Veel meer moeten wij in het theorieonderwijs ook niet willen. Wat studenten in de opleiding moeten leren is welke informatie van belang is om door te geven: wat moeten zij rapporteren, hoe beknopt of hoe uitgebreid. Systemen leren zij in de praktijk kennen: dat is vroeg genoeg.’
Marianne Roks, arts, docent hbo-v Nijmegen

Een must voor opleidingen in de zorg

‘Binnen de diverse opleidingen in de zorg is het onontbeerlijk dat studenten vanaf het begin al kennis maken met het EPD en gedurende de opleiding ermee leren werken. In welke vorm of van welke aanbieder doet er niet toe. Steeds meer staat het werken met digitale middelen, maar ook met andere disciplines, centraal in de praktijk. Dat betekent dat het weinig zinvol is ze alleen te leren werken met papieren dossiers, waarbij ze ook de verschillen tussen school en BPV moeten overbruggen. Het werken met een EPD zal in de toekomst alleen maar toenemen en wil je als opleiding blijven aansluiten bij de ontwikkelingen in het beroepenveld, dan moet daar ook direct aandacht voor zijn. Daarnaast biedt een EPD op school de mogelijkheid met diverse casuïstiek te werken, waarbij een opbouw in moeilijkheidsgraad mogelijk is. Er kan veel informatie aan toegevoegd worden, zodat studenten leren omgaan met diverse informatiebronnen, leren anticiperen op veranderingen en leren plannen. Het plannen kan daarbij gerichter zijn op hetgeen ze direct, digitaal, zien in het EPD. Daarmee komt de praktijk dichter bij school en andersom. In een rijke, praktijkgerichte, leeromgeving is een EPD een must voor opleidingen in de zorg en moeten studenten direct leren werken met dit (toekomstig) middel.’
Rob Schrijver, MEd, docent verpleegkunde, Team Verzorgende ROC Rijn IJssel

Commentaar van docenten

‘Een EPD is een communicatiemiddel voor nu en voor de toekomst. Binnen de opleiding Bachelor Medische Hulpverlening (BMH) in Nijmegen wordt het EPD gebruikt voor het oefenen met casuïstiek. Studenten ontmoeten simulatiepatiënten, gaan een gesprek aan en doen onderzoek. De observaties ordenen studenten aan de hand van bestaande instrumenten (bijvoorbeeld AMPLE of ABCDE) in hun EPD. Docenten voorzien de observaties in het EPD van commentaar. Studenten moeten zich bewust zijn van het feit dat hun observaties ook door andere professionals gezien en gelezen kunnen worden. In hun toekomstige praktijk is een EPD niet meer weg te denken.’
Jan Leijtens, docent BMH

Benadert de praktijksituatie

‘Wij kunnen deze stelling alleen maar met uitroeptekens bevestigen. De CHE en ROC A12 hebben na een uniek samenwerkingsproject met de Gelderse Vallei, Opella en het ROC A12 sinds het schooljaar 2014-2015 het EPD in de verpleegtechnische vaardigheidslessen geïntroduceerd. In deze lessen moeten studenten cliënten/patiënten opzoeken in het EPD. Ze kunnen lezen met welke cliënt/patiënt ze te maken hebben, wat aandachtspunten zijn en bijvoorbeeld ook welke vaardigheid moet worden uitgevoerd. Een casus is op deze manier niet een verhaal op papier, maar studenten lezen de casus echt in het dossier. Nadat de zorg is uitgevoerd, moet er natuurlijk ook gerapporteerd worden. Zo nodig wordt ook het verpleegplan aangepast. De setting staat op deze manier dichter bij een praktijksituatie. Vanaf het begin zijn studenten zich meer bewust van de casus. Het klinisch redeneren kan daardoor meer worden gestimuleerd. De student raakt gewend aan het werken met/vanuit het dossier. We dromen ervan om het EPD ook in andere lessen in te zetten. Elk vak kan vanuit zijn eigen uitgangspunt de patiënt/cliënt aan de orde laten komen. Zo kunnen verschillende vakken meer geïntegreerd worden. Maar zover zijn we nog niet. Wij zetten het EPD dus in als middel omdat dit ook is hoe het in de praktijk gebeurt. Ook dan zal de verpleegkundige het dossier moeten doorzoeken op zoek naar voor de zorg relevante informatie.’
Wietske Segers, communicatieadviseur, Academie Gezondheidszorg, Christelijke Hogeschool Ede

Stevige samenwerking tussen onderwijs en de praktijk

‘Voor zorgverleners in de praktijk geldt de norm 70/30 procent voor cliëntgebonden en niet-cliëntgebonden werkzaamheden. Deze norm is bepalend voor de kwaliteit en de financiering van de zorg en hier wordt steeds transparanter en strakker op gestuurd. Het werken in een EPD behoort tot die 30 procent nietcliëntgebonden werkzaamheden en vormt een wezenlijk aspect van het dagelijks werk van alle betrokkenen. Het vraagt om specifieke competenties zoals kennis van het EPD, zorgvuldig rapporteren, nauwkeurig registreren, discipline en regelmaat. Dit pleit ervoor om deze competenties structureel in het onderwijsprogramma op te nemen, zodat studenten al vertrouwd zijn met het EPD op het moment dat zij beginnen aan hun loopbaan.
Er zijn verschillende EPD-systemen in de markt, elke (branche) organisatie gebruikt een ‘eigen’ EPD. Dit pleit ervoor om het onderwijsprogramma zodanig in te richten dat de competentie ‘werken met het EPD’ eigen gemaakt kan worden. Centraal staat het kunnen werken met een EPD: het hoe en het waarom. Na oefenen met een fictief EPDsysteem gaan studenten met een gerichte praktijkopdracht ervaren hoe een EPD werkt bij een zorginstelling. Vaak is er een (e-module) instructietraining beschikbaar en is het mogelijk met een schaduwdossier te werken.
Uit ervaring weet ik dat de leerling verpleegkundigen in een BBL-traject binnen de praktijkinstelling ervaring opdoen met een EPD. Zij zijn afhankelijk van hoe dit is georganiseerd bij de betreffende praktijkinstelling. Het gaat mij om de stevige structurele koppeling tussen onderwijs (basis) en praktijk (specificering). Ik pleit voor een stevige samenwerking tussen onderwijs en de praktijk waarbij iedereen baat heeft. Studenten worden competent op een wezenlijk aspect van hun toekomstig werk en zorginstellingen zien medewerkers tegemoet die al een basis hebben.’
Jan Joosten, projectleider Leren & Werken, Utrechtzorg

Ook andere systemen verschillen

‘Uiteraard moeten opleidingen studenten leren te werken met het EPD. Het maakt daarbij niet uit met welk systeem. Dat geldt toch voor veel meer systemen? Denk bijvoorbeeld aan het leren bloedsuiker prikken. Daar zijn ook vele verschillende apparaten voor, maar het resultaat is hetzelfde. Het is de taak van de opleiding om studenten geen kunstjes aan te leren, maar transfers te leren maken. Een student komt er niet mee weg om te zeggen: “Op school hebben we het met apparaat X of systeem Y geleerd, dus ik zou niet weten hoe het moet”.’
Agnes Nobel, MSc, programmamanager Cordaan Academie

Oefenen op school is niet noodzakelijk

‘Op school moet de student de stappen van het verpleegkundig proces goed leren doorlopen. Oefenen met het verzamelen van gegevens, op basis hiervan een verpleegkundige diagnose stellen, het gewenste zorgresultaat vaststellen, etc. De student moet leren kiezen voor de juiste interventies, deze evalueren en eventueel het verpleegplan bijstellen. De school heeft de taak de studenten te leren hoe ze in de praktijk de stappen van het verpleegkundig proces in de EPD’s kunnen herkennen en beschouwen. Als ze dit kunnen, zullen ze zonder problemen in de praktijk kunnen leren werken met verschillende EPD’s. Het zou leuk zijn als ze hier op school al mee kunnen oefenen, noodzakelijk vind ik het niet.’
Willy Reijrink, docent opleiding Verpleegkundige aan het Graafschap College

REAGEER!

DE STELLING VOOR DE VOLGENDE OenG:

‘Dubbele diplomering is een verschraling van ieder afzonderlijk diploma.’

Om te voldoen aan de vraag van het werkveld combineren steeds meer onderwijsinstellingen de opleidingen VIG en Medewerker Maatschappelijke zorg in één opleidingstraject. Na drie jaar zijn de studenten dubbel gekwalificeerd en ontvangen ze beide diploma’s. Met name in de ouderenzorg en de gehandicaptenzorg bestaat er behoefte aan deze dubbelgekwalificeerde medewerkers.

Stuur uw bijdrage van maximaal 250 woorden uiterlijk 30 mei naar redactie@onderwijsengezondheidszorg.nl. De redactie houdt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren.