Enthousiast door experimenteren en doen? Of eerst die richtlijnen?

  • 6 min.
  • Epiloog
  • Redactioneel

Velen van ons zijn al gebruiker van het internet: we mailen, bankieren online en bestellen zo nu en dan een boek of iets anders via een webwinkel. Zelfs wanneer je ‘s avonds eten wilt laten bezorgen kan dat tegenwoordig helemaal online. Je hoeft niet meer te bellen, maar vindt de menukaart op het web, je geeft je bestelling door en je betaalt gelijk via iDeal. Een half uur later staat er ook daadwerkelijk iemand aan de voordeur met de juiste bestelling. Wat een gemak! Sociale media voegen nog veel meer toe aan deze mogelijkheden: wil je weten of een net uitgekomen boek ook echt een aanrader is, dan kijk je in je online netwerk of iemand het al gelezen heeft. Een vraag op Twitter en je vindt vast iemand die zich al een mening heeft gevormd. Of je wilt gaan fietsen in Tsjechië, maar voordat je definitief besluit zoek je op internet ervaringsverhalen op van mensen die je voor zijn gegaan. Je zou daar zelfs ideeën voor leuke campings kunnen krijgen. Mooie toepassingen die voor een ieder binnen handbereik liggen. Deze voorbeelden hebben niet direct met onderwijs en zorg te maken, maar ook in deze sector zijn al talloze krachtige toepassingen te vinden, zoals diverse bijdragen in dit themanummer laten zien.

Enthousiasme: kennisdelen, co-creatie en emancipatie

Marcel Hurkens en Sanne van der Hagen laten zien op welke manier sociale media de emancipatie van mensen met een verstandelijke handicap ten goede kunnen komen. Deelname aan de wekelijkse twitterchat kan bijdragen aan reflectie op en ontwikkeling van ons vakgebied, aldus Friso Raemaekers. Sia Vogel gaat, naast dat ze veel tools noemt die je als docent kunt gebruiken in interactie met je studenten, nader in op aspecten als mediawijsheid, invloed van de nieuwe generatie en de waarde van het opbouwen van een online netwerk met mensen van binnen en buiten je eigen organisatie. Kortom, veel enthousiasme voor sociale media en de mogelijkheden die ze bieden voor netwerken, kennisdelen, samenwerken, co-creatie en emancipatie.

Of: mediawijsheid, richtlijnen en waarde?

De keerzijde krijgt ook aandacht, met name in de bijdragen van Rob Keukens, Paulo Moekotte en in het rondetafelgesprek. Het gebruik van sociale media levert ook een overdaad aan prikkels op. Moeten we niet eerst werken aan onze mediawijsheid alvorens ons op het online leerpad te begeven? Willen we wel altijd online aanwezig en bereikbaar zijn? En dan nog de aard van de relaties die we online met elkaar aangaan: deze zijn toch niet te vergelijken met relaties in het ‘echte’ leven? Welke betekenis kunnen we hieraan geven? Beschikken over de technologie betekent nog niet dat je ook in staat bent tot het voeren van waardevolle online dialogen en het opbouwen van een online netwerk. Zullen spelregels of richtlijnen hierin behulpzaam zijn? Bepaalde bekwaamheden? Ik heb de indruk dat er langzaamaan een kloof aan het ontstaan is tussen de mensen die sociale media omarmen en er gebruik van maken wanneer het van toegevoegde waarde is, en de mensen die het gebruik ervan afhouden door twijfels omtrent betrouwbaarheid, privacy, een teveel aan informatie, maar ook onbekendheid, onduidelijkheid en een gevoel van ‘door de bomen het bos niet zien’.

Herkenbare uitspraken?

  • Twitter? Die communicatie daar gaat toch nergens over...

  • Facebook is voor privé, daar zitten onze klanten toch niet.

  • Ik ben eigenlijk nog nooit een zinnige discussie tegengekomen op LinkedIn.

  • Ik moet al zoveel zaken bijhouden, nu ook die sociale media er nog bij.

  • Het is volgens mij een hype en die gaat echt wel weer over. Lijkt me niet de moeite waard om in te investeren.

  • Ik ben het liefst zo min mogelijk online. Alles wat daar verschijnt kun je over 20 jaar nog terugvinden!

  • Eerst maar eens duidelijke richtlijnen waarin we afspreken wat we wel en niet online communiceren.

  • Ja, onze studenten hebben mobieltjes maar dat is alleen maar lastig in de les.

Ik ben zeker niet iemand die vindt dat iedereen ‘aan de sociale media moet’. Daarin laat ik iedereen de vrije keuze. Maar ik geloof er wel in dat wanneer je je een mening wilt vormen, je dit op een goede manier kunt doen door eerst te proberen en te experimenten. En... door vol te houden! Sociale media tools krijgen pas waarde wanneer je daarmee een krachtig netwerk opbouwt waar je je in begeeft. Zo’n netwerk heb je niet in een paar dagen opgebouwd.... Ik hoop dat dit themanummer nieuwsgierig maakt en aanzet tot experimenteren. Dat het ons lukt om de stap naar ‘ergens mee beginnen’ aantrekkelijk te maken. Wellicht heb je nog een klein zetje nodig en lukt dat met het volgende?

Oh, dat is interessant!

‘Hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt.’ Een slogan die naar mijn idee sterk past bij de veranderingen in de maatschappij door sociale media. Steeds meer mensen delen kennis in online communities. Het wordt steeds belangrijker om waarde toe te kunnen voegen. Te laten zien dat je bepaalde expertise in huis hebt en bereid bent die te delen. Voorheen ging de gedachte ‘kennis is macht’ wellicht wel op, maar nu het internet zo’n belangrijke toegang tot kennis biedt, heeft het weinig zin om kennis te hebben als niemand dat weet en als je niet bereid bent te delen.

Waar gaat het dan precies om? Zorg dat je kennis bezit die waardevol is; maak jezelf hiermee onderscheidend. Door deze kennis te delen kun je invloed hebben. Blog op zo’n manier dat je anderen aan het denken zet. Vervul een actieve rol in een online forum door behulpzame antwoorden te geven op gestelde vragen. Of door de juiste vragen te stellen. Bang dat je al je kennis weggeeft? Ik ben ervan overtuigd dat het je altijd meer oplevert. Nieuwe inzichten door feedback van anderen. Een verbinding met iemand met soortgelijke interesses. Een opdracht. Als het ons lukt om een cultuur te ontwikkelen waarin mensen zich vrij voelen kennis te delen zullen de voordelen gaan opwegen tegen de risico’s. Waarbij het wel belangrijk is om je ideeën op te laten vallen, goed over het voetlicht te brengen en kwaliteit te bieden.

Waarom schrijf ik dit in de epiloog? Omdat het aspect van ‘hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt’ naar mijn idee een van de basisprincipes is om je te gaan begeven in de wereld van de sociale media. Als we het dan over meerwaarde hebben.... Wat sociale media je ook kunnen opleveren, is een sterk verbeterd observatievermogen. Je gaat aan het werk met een bepaalde focus: wat is de moeite waard om te beschrijven? Om te delen met anderen? Waar wil ik aandacht aan besteden en waarom? Waar zou ik wel een dialoog over willen voeren met collega’s? Op deze manier creëer je voor jezelf een focus die helpt om te kijken. Die je leert je een mening te vormen over wat je wel en niet belangrijk vindt. En die helpt bij het filteren van de zee aan informatie die (online) beschikbaar is.

Een paar tips ter afsluiting

• Zorg voor een voor jou waardevol netwerk en blijf hier kritisch naar kijken.

• Wees alert op de neiging om mensen te volgen die eigenlijk hetzelfde denken als jijzelf. Juist een net iets ander perspectief of een tegengeluid kan helpen om je beeld te verruimen.

• Kies de tools die jou helpen om online actief te zijn. Neem in het begin even de tijd om de tools goed in te richten. Je hebt zo een account aangemaakt, maar het inrichten is des te belangrijker.

• Werk vanuit een (inhoudelijke) focus of persoonlijke strategie. Die kan helpen in kiezen - een cruciale vaardigheid online. Je hoeft echt niet alles te lezen!

• Blijf nieuwsgierig. Het wonderlijke zit soms in kleine dingen. Wat gebeurt er om je heen, verwonder je daarover. Gun jezelf bijvoorbeeld zo nu en dan even ‘doorklikken’.

• Investeer en geef niet te snel op. En onthoud: hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt’.