Jongeren die zich niet thuis voelen op een regulier ROC kunnen in Haarlem vanaf september terecht in een zogeheten wijkleerbedrijf, waar ze worden opgeleid tot Zorghulp of Helpende Zorg en Welzijn. Drie direct betrokkenen vertellen.
Het project Nova Zorg voor de Buurt! is een initiatief van ROC Nova College en Kenniscentrum Calibris. Zij signaleerden dat de bestaande onderwijsprogramma’s sommige jongeren onvoldoende uitdagen om te leren; er is een groep die authentieke leersituaties nodig heeft met veel uitdaging en afwisseling. Deze jongeren ontwikkelen zich beter in levensechte leersituaties, bijvoorbeeld op de werkplek, dan in een schoolse leeromgeving. Ze ontwikkelen hun beroepsidentiteit in de praktijk. ‘Speciaal voor hen bedachten we Nova Zorg voor de Buurt!, een wijkleerbedrijf in de Haarlemse Slachthuisbuurt’, vertelt Harrie Bemelmans (unitdirecteur Gezondheidszorg, Welzijn en Laboratoriumtechniek bij ROC Nova College).
Het wijkleerbedrijf moet deze jongeren een levensechte leersituatie gaan bieden, waardoor zij zich optimaal kunnen kwalificeren voor hun toekomstig werk in een zorginstelling. Ook moet Nova Zorg voor de Buurt! eraan bijdragen dat er meer geschoolde medewerkers doorstromen naar de zorgsector, waar de behoefte aan medewerkers groeit. Of, zo mogelijk, naar andere naar andere niveaus en beroepsopleidingen binnen het reguliere beroepsonderwijs. ‘Uiteraard gaan we monitoren waar de cursisten terechtkomen’, zegt Bemelmans.
Hand- en spandiensten
In Nova Zorg voor de Buurt! worden de functies van leerbedrijven gecombineerd met taken op het gebied van de maatschappelijke ondersteuning. ‘In vrijwel iedere wijk wonen kwetsbare mensen en bestaat er een groeiende behoefte aan praktische hulp’, zegt Ria Rumping- Schouten (vanuit Calibris landelijk kwartiermaker/projectleider Zorg voor de Buurt). ‘Bijvoorbeeld bij het schoonmaken, het boodschappen doen, het begeleiden naar de dokter. Hulp bij dergelijke ondersteunende werkzaamheden wordt door de AWBZ of WMO niet vergoed. De uitdaging is daarom om toch voldoende ondersteuning te organiseren op lokaal niveau. De jongeren van dit project gaan dergelijke hand- en spandiensten leveren en vergroten zo ook de leefbaarheid in de wijk.’
Voor de werving van opdrachten is een werkmakelaar aangesteld voor zes uur per week. ‘Zij benadert bedrijven, instellingen en particulieren in de wijk met de vraag of ze nog opdrachten hebben die door de cursisten kunnen worden uitgevoerd. Vervolgens stemt ze vraag en aanbod op elkaar af’, zegt Rumping-Schouten.‘Wij beschouwen het project ook als een mooie kans om de contacten met het werkveld te verstevigen. Zij kunnen opdrachten bij ons neerleggen; wij leiden hun toekomstige collega’s op’, aldus Bemelmans.
Directe relatie met de praktijk
De cursisten van Nova Zorg voor de Buurt! leren praktijkgestuurd en ervaringsgericht. Meriam Oud (docent en bpv-coördinator Gezondheidszorg en Welzijn van ROC Nova College), geeft een voorbeeld: ‘Stel, een buurtbewoner is ziek en schakelt Nova Zorg voor de Buurt! in om de boodschappen te halen. Een cursist moet dan bedenken wanneer ze boodschappen gaat doen, ze moet een begroting maken, de boodschappen halen, de boodschappen afleveren. Allerlei vaardigheden komen dus aan bod: plannen, rekenen, communiceren met cliënten, verantwoordelijkheid dragen. Maar er is steeds een directe relatie met de praktijk. De bijbehorende theorie moeten de cursisten zich overigens wel eigen maken. Maar daarvoor hoeven ze niet naar het roc. De lessen worden gegeven in het sfeervolle winkelpand dat Nova Zorg voor de Buurt! midden in de Slachthuisbuurt heeft gehuurd. Daarin zijn ook laptops aanwezig en een ruimte voor het praktijkleren.’
Bemelmans: ‘Uiteindelijk moeten de cursisten wel dezelfde prestaties behalen en competenties ontwikkelen als de deelnemers uit het reguliere onderwijs. De kracht van het wijkleerbedrijf schuilt erin dat cursisten honderd procent van de tijd intensief en individueel begeleid worden. In die zin gaat het verder dan een bol-stage.’
Voor wie?
Het project start in september 2011 met een groep van vijftien jongeren tussen de zestien en de negentien jaar. Bemelmans: ‘Het gaat om jongeren waarvan we bij de reguliere intake al vermoedden dat ze wellicht beter tot hun recht komen in een wijkleerbedrijf. Niet alleen omdat ze heel praktisch zijn ingesteld, maar bijvoorbeeld ook omdat ze faalangstig zijn en zich in een groot roc niet op hun gemak voelen. Met deze jongeren zijn aanvullende gesprekken gevoerd en in sommige gevallen heeft dat geleid tot de keuze voor het wijkleerbedrijf.’ ‘De jongeren die aan dit project meedoen, moeten heel gemotiveerd zijn’, vult Oud aan. ‘En ze moeten het leuk vinden om wijkgericht te werken. Verder is het belangrijk dat ze er plezier in hebben om samen te werken met hun studiegenoten. Al zal de groep in de loop der tijd wel van samenstelling veranderen. Want het is de bedoeling dat er gedurende het jaar cursisten kunnen uitstromen. Nova Zorg voor de Buurt! is flexibel van opzet; de ene cursist zal het diploma sneller behalen dan de ander. Vervolgens kunnen er nieuwe cursisten instromen.’
De begeleiding is in handen van drie docenten van ROC Nova College, die hiervoor zijn geselecteerd door de opleidingsmanager en door de projectleider van Calibris. Oud: ‘Nova Zorg voor de Buurt! is vijf dagen per week geopend; steeds zullen er twee docenten aanwezig zijn voor de ondersteuning van de cursisten. Aan deze duidelijkheid en structuur hebben de cursisten behoefte. De docenten vervullen overigens niet alleen de rol van docent, maar ook die van “werkgever”.’
Uitrol
Bij de oprichting van Nova Zorg voor de Buurt! in Haarlem zijn – buiten het Nova College en Calibris – de regionale werkgeversvereniging zorg, de woningcorporatie, de welzijnsorganisatie en de gemeente Haarlem betrokken. Rumping-Schouten: ‘Maar bij zo’n project kan bijvoorbeeld ook worden samengewerkt met mantelzorgorganisaties, opbouwwerk, scholen, peuterspeelzalen, kinderopvang, thuiszorg en verpleeghuizen. Zulke organisaties fungeren als spin in het web. Wanneer bijvoorbeeld een thuiszorgorganisatie constateert dat allerlei vragen van cliënten niet langer binnen de geïndiceerde zorg vallen, kan ze het wijkleerbedrijf inschakelen. Het belangrijkste is dat een dergelijke organisatie kansen ziet om lokale vraagstukken te koppelen aan opleidingsmogelijkheden voor jongeren die het vak in de praktijk willen leren.’
Het Haarlemse project wordt gefinancierd door ROC Nova College en Calibris.’Maar ik kan mij voorstellen dat elders bij een ander project andere organisaties meebetalen – afhankelijk van welke samenwerkingspartners betrokken zijn’, aldus Rumping-Schouten. Bemelmans: ‘In Haarlem gaan we de komende periode eerst ervaring opdoen en eventuele kinderziektes oplossen. Wellicht dat we het project daarna verder uitrollen. Er is ook al interesse getoond in Hoofddorp en in Beverwijk.’