Auteurs: Linus Vanlaere en Chris Gastmans
ISBN 978-90-5826-743-6
Pagina’s: 180
Prijs: € 22,50
Uitgever: Davidsfonds, Leuven
In dit boek maken de auteurs duidelijk dat het bij ethiek niet alleen en altijd gaat om hoe te handelen bij de grote dilemma’s van leven en dood. In Zorg aan zet zien we hoe een aanzet gegeven wordt tot ethisch denken op de zorgwerkvloer. Allereerst komen vijf thema’s aan bod. Thema’s die zeker niet onbekend voorkomen bij veel zorgverleners en mantelzorgers. Verzorgen als een handeling uitgevoerd met technische deskundigheid om een lijdend lichaam zo comfortabel mogelijk te behandelen, lijkt niet onderhevig aan een proces van ethische evaluatie. Maar men gaat dieper. Wat wil de waardigheid van de zorgontvanger? Hoe komen we daarachter? Is onze interpretatie juist? Waar moet ons technisch goed onderlegd handelen toe leiden? Dit zijn allemaal vragen die je niet in je eentje oplost, maar in een open en goed overleg probeert te benaderen.
Het is boeiend om te lezen hoe de auteurs een van de vijf thema’s als ‘Ik heb vannacht in mijn bed geplast’ behandelen. Daar komen begrippen aan de orde als ontwaarding, verontwaardiging, verwaardigen en nadenken over waardigheid. De auteurs sleuren je als het ware mee in hun zoektocht naar waardigheid in situaties waarin de mens zijn controle over het lichaam verliest.
Het tweede deel van het boek biedt strategieën voor ethisch overleg binnen een zorginstelling. Hoe doe je dat? Waarop dien je te letten? De zorgethiek ‘hangt’ niet in de lucht maar is integendeel gebaseerd op een mensvisie, een netwerk van waarden. Kenmerkend voor de zorgethiek in dit boek is dat de auteurs het uitgangspunt kiezen in de relationele mensopvatting. Zorgethiek vertrekt van de opvatting dat zorg een grondgegeven is in het wezenlijke bestaan, een heel menselijke wijze om zich in het bestaan te handhaven en wel een wijze die mensen fundamenteel ‘inweeft’ in een netwerk van relaties. Mensen worden wie ze zijn door in relatie te staan met anderen die zorg voor hen opnemen. De personalistische mensvisie geeft aan dat een persoon zichzelf ontdekt in relaties met anderen; een persoon is sociaal vanaf het begin van zijn bestaan en wordt tenvolle mens in sociale verbondenheid.
Deze gedachte is gekoppeld aan zorgethiek zoals beschreven in het boek. Waardigheid is een groot woord. Maar hoe kunnen we op gepaste wijze reageren wanneer een oudere in zijn bed plast en zich diep aangetast weet in zijn waardigheid? Op welke manier kunnen we omgaan met onze demente moeder die intimiteit zoekt bij een medebewoner? Komen we daartussen omwille van haar waardigheid? Hoe vullen we waardig sterven in wanneer een oudere met dementie schriftelijk heeft verklaard dat hij dood wil als hij zijn kinderen niet meer herkent?
Goede zorg respecteert de waardigheid van zowel degenen die ze ontvangt als van degene die ze geeft. Dit in praktijk omzetten is een hele uitdaging.
Zorg aan zet gaat die uitdaging aan. Het boek maakt delicate ethische vragen waarmee wij allen - als oudere, als hulpverlener, als mantelzorger - worden geconfronteerd eindelijk bespreekbaar. Een voortreffelijk en indringend boek.